کاندوم (به انگلیسی: Condom)، پوششی کشسان است که به عنوان یک مانع فیزیکی از تماس مستقیم آلت تناسلی مرد با اندام شریک جنسی او و ورود اسپرم به دستگاه تناسلی زن جلوگیری می‌کند. این وسیله به منظور پیش گیری از بارداری و همچنین جلوگیری از انتقال میکرو ارگانیسم‌های بیماری زا و انتقال بیماری‌های آمیزشی به کار می‌رود. سطح برخی کاندوم‌ها برای بالا بردن اطمینان در جلوگیری از بارداری، از مایع اسپرم‌کُش پوشیده شده‌است.
انواع کاندوم
کاندوم‌ها دارای دو دسته اصلی «زنانه» و «مردانه» هستند.
کاندوم مردانه پوششی است که روی آلت راست شده مرد کشیده می‌شود. کاندوم در صورت استفاده درست می‌تواند تا 90-80 درصد از بارداری ناخواسته و انتقال ایدز و هپاتیت سی و دیگر بیماری‌های آمیزشی جلوگیری کند. کاندوم مردانه در درمان انزال زودرس مردان نیز کاربرد دارد و برای بهبود توان نعوظ در مردان پیر یا کم‌توان نیز به کار می‌رود.
کاندوم زنانه را طرف مؤنث رابطه داخل واژن خود قرار می‌دهد. در صورت استفاده صحیح، پزشکان این کاندوم را یک وسیله مناسب و کاملاً مؤثر در پیش گیری از بارداری و ابتلا به بیماری‌های مقاربتی می‌شناسند و توصیه می‌کنند. کاندوم زنانه (FEMIDOMS) بلندتر از کاندوم مردانه بوده و دارا دو حلقه می‌باشد. قیمت آن از کاندوم مردانه گرانتر و کاربرد آن نیز دشوارتر است. کارایی کاندوم‌های زنانه 75 درصد است و برای زنانی مناسب است که نمی‌توانند شریک جنسی خود را متقاعد به پوشیدن کاندوم مردانه بکنند. هرگز نباید کاندوم زنانه و مردانه را همزمان استفاده کرد زیرا احتمال پارگی کاندوم و انتقال ترشحات بالا می‌رود.
برای جلوگیری از انتقال ویروس‌هایی مانند اچ‌آی‌وی، هپاتیت نوع ب و ث جنس کاندوم باید لاتکس یا پلی‌یورتان باشد.
روش استفاده از کاندوم مردانه
استفاده از کاندوم مردانه باید پیش از شروع نزدیکی آغاز شود زیرا ترشحاتی که مردان پیش از انزال کامل دارند، ممکن است حاوی ویروس‌هایی نظیر اچ‌آی‌وی باشد و باعث سرایت بیماری گردد؛ همچنین در مواردی که بیم بیماری نیست برای کاهش احتمال بارداری ناخواسته باید از تماس با این ترشحات جلوگیری کرد چون احتمال وجود اسپرم در آن‌ها صفر نیست.
کاندوم را باید بر روی آلت در حال نعوظ (راست شده) کشید و از آن طوری استفاده کرد که فضای خالی کوچکی در انتهای آن باقی بماند تا در زمان انزال مایع منی در آن جمع شود. کاندوم باید تمامی طول آلت مردانه را تا ته بپوشاند. بلافاصله پس از انزال، در حالی که آلت هنوز در حالت نعوظ قرار دارد، باید نزدیکی را خاتمه داد و کاندوم مردانه را درآورد. خروج بایستی با گرفتن لبه کاندوم صورت گیرد تا از سر خوردن کاندوم و نشت منی جلوگیری شود.
هر کاندوم مردانه را باید تنها یک بار استفاده کرد و پس از مصرف از بین برد. در زمان استفاده باید دقت کرد که کاندوم سوراخ نباشد و یا در اثر تماس با ناخن یا اجسام دیگر پاره نشود. همچنین قبل از استفاده از کاندوم باید به تاریخ پایان مصرف آن توجه کرد و از استفاده از کاندوم‌های شکننده و چسبناک که احتمال پاره شدن دارند خودداری کرد. باید آن را از حرارت، نور و رطوبت دور نگه داشت زیرا این عوامل احتمال پارگی یا سوراخ شدن آن را افزایش می‌دهد.
در صورت پاره شدن کاندوم مردانه در حین مقاربت، باید مقاربت را بلافاصله متوقف کرده و از کاندوم جدیدی استفاده نمود. همچنین ممکن است استفاده از روش‌های دیگر پیش گیری از بارداری در این موارد ضروری باشد.
کاندوم مردانه نباید با مواد چرب (مانند وازلین) آغشته شود چون این مواد باعث صدمه به آن و از بین رفتن خاصیت پیش گیری کاندوم می‌شوند. برای لیز کردن کاندوم می‌توان از ژل‌های روان‌کننده (لوبریکانت) مبتنی بر آب که در داروخانه‌ها به فروش می‌رسند استفاده کرد.
انتخاب کاندوم مناسب
کاندوم یک وسیله بهداشتی به شمار می‌رود و گزیدن کاندوم مناسب و استاندارد با سلامتی جنسی کوتاه مدت و دراز مدت شرکای جنسی ارتباط مستقیم دارد. بنا بر توصیه‌های اف‌دی‌ای، در هنگام خرید باید به موارد زیر توجه کرد:
کاندوم از جنس لاتکس باشد.
کاندوم در بسته‌بندی مناسب باشد و به هیچ عنوان باز، درز دار، سوراخ، یا خراشدار نباشد. به تاریخ انقضاء دقت شود.
کاندوم باید روی آلت جنسی را کامل بپوشاند.
در صورت استفاده از روان‌کننده‌ها (Lubricant)، تنها از نوع آبی (water-based lubricant) باشد.
از استفاده از مواد زائد، بویژه کرم‌های مجزای ضمیمه شده، بشدت پرهیز نمایید. بسیاری از محلول‌های شیمیایی استفاده شده موجب آسیب‌های جنسی کوتاه مدت و دراز مدت می‌شوند.
نکات دیگری که می‌تواند در شناسایی برند کاندوم کمک کنند:
داشتن استانداردهای بین‌المللی مانند استاندارد اتحادیه اروپا (CE)، می‌توانند کمک خوبی در انتخاب کاندوم باشند. هرچند داشتن استاندارد CE برای فروش کاندوم‌ها در ایران الزامی نیست، اما داشتن گواهینامه CE نشان دهده تأیید و آزمایش برند با دقت 99.6 درصد توسط مراجع معتبر اروپایی است.
